वनक्षेत्रात ‘महिला शक्ती’चा नवा अध्याय! वनमंत्री गणेश नाईक यांची घोषणा !

महाराष्ट्रातील वनविभागात महिलांच्या सहभागासाठी ऐतिहासिक निर्णय घेण्यात आला आहे. वनमंत्री गणेश नाईक यांनी ‘वनशक्ती २०२५’ या राष्ट्रीय परिषदेच्या उद्घाटनप्रसंगी मोठी घोषणा करत सांगितले की, वनविभागाच्या आगामी भरती प्रक्रियेत ५१ टक्के पदे महिला उमेदवारांसाठी राखीव असतील. महिलांचे नेतृत्व सर्वच क्षेत्रात प्रभावी ठरत आहे आणि वनविभागही याला अपवाद राहू नये, असा यामागील उद्देश आहे.

तालुकास्तरावर मानद वन्यजीव रक्षक नेमले जाणार
सध्या मानद वन्यजीव रक्षक ही जबाबदारी जिल्हास्तरावर कार्यरत आहे. मात्र आता ही नेमणूक तालुकास्तरावर केली जाणार असून त्यामध्ये महिलांचा मोठ्या प्रमाणात समावेश केला जाणार आहे. त्यामुळे स्थानिक स्तरावरही वनसंवर्धन आणि वन्यजीव संरक्षण अधिक प्रभावीपणे करता येणार आहे.

भद्रावतीतील खुटवंडा प्रवेशद्वाराचे सौंदर्यीकरण
वनमंत्री नाईक यांनी भद्रावती तालुक्यातील खुटवंडा या जंगल प्रवेशद्वाराच्या विकासाची ग्वाही दिली. येथील पर्यटन आणि वनजागृती यासाठी ही गेटवे एक आकर्षक स्थळ बनवण्यात येणार आहे. यामुळे स्थानिक अर्थव्यवस्थेलाही चालना मिळेल.

अधिकाऱ्यांची टीम विदेशात अभ्यासासाठी जाणार
वनविभागाने तीन ते चार अधिकाऱ्यांची एक टीम तयार करून त्यांना वनसंपत्ती व वन्यजीव व्यवस्थापनाचा अभ्यास करण्यासाठी परदेशात पाठवण्याची योजना आखली आहे. यामुळे राज्यातील वन व्यवस्थापन अधिक शास्त्रीय आणि आधुनिक पद्धतीने राबवता येईल.

महिलांसाठी कार्यशाळा आणि प्रशिक्षणाचे आयोजन
वनमंत्री गणेश नाईक यांच्या मते, महिलांचा वनक्षेत्रात सहभाग वाढवण्यासाठी त्यांना योग्य प्रशिक्षण देणे गरजेचे आहे. त्यासाठी चंद्रपूर येथील वन प्रशासन प्रबोधिनीमध्ये ‘वनशक्ती २०२५’ अंतर्गत कार्यशाळांचे आयोजन करण्यात आले असून महिलांना वनाधिकार, संरक्षण तंत्रज्ञान, जंगलातील कार्यप्रणाली याबाबत माहिती दिली जात आहे.

मानव-वन्यजीव संघर्षावर प्रभावी उपाययोजना
शेतकऱ्यांचे नुकसान टाळण्यासाठी ‘अलार्मिंग सिस्टीम’ अधिक प्रभावशाली करण्याची ग्वाही मंत्री नाईक यांनी दिली. तसेच शेतजमिनी सुरक्षित ठेवण्यासाठी कुंपण, सोलर फेन्सिंगसाठी शेतकऱ्यांना अनुदान दिले जाणार आहे. वनपाल, वनरक्षक, RFO यांना सुरक्षिततेसाठी आवश्यक ती शस्त्रसज्जता देण्यात येणार आहे.

‘वनपाटील-वनपाटलीन’ संकल्पना पुढे येणार
पोलिस पाटलांच्या धर्तीवर प्रत्येक गावात ‘वनपाटील’ आणि ‘वनपाटलीन’ अशी नियुक्ती व्हावी, अशी आग्रही मागणी आमदार किशोर जोरगेवार यांनी केली. यामुळे स्थानिक पातळीवर वन संरक्षणाची जबाबदारी वाढेल व वनविभागाला थेट मदत मिळेल.

वनशक्ती परिषदेत महिला अधिकारांचा सन्मान
‘वनशक्ती २०२५’ परिषदेमध्ये भारतातील विविध राज्यांतील महिला वनअधिकारी, संशोधक, कार्यकर्त्या सहभागी झाल्या. व्यासपीठावर महाराष्ट्र, तेलंगणा व उत्तर भारतातील वन विभागातील वरिष्ठ अधिकारी उपस्थित होते. या परिषदेमार्फत महिलांचे कार्य कौशल्य आणि नेतृत्व हे वनविकासासाठी निर्णायक ठरणार असल्याचे ठळकपणे अधोरेखित झाले.

निष्कर्ष:
या निर्णयांमुळे महाराष्ट्राच्या वनक्षेत्रात एक नवा अध्याय सुरू होणार आहे, ज्यात महिलांचे योगदान केवळ सहाय्यक म्हणून नव्हे, तर नेतृत्वाच्या भूमिकेतही दिसून येईल. महिला वनरक्षक, वनअधिकारी आणि मानद पदांवरून जंगलातील सुरक्षेला एक नवा चेहरा मिळणार आहे.