नव्या राष्ट्रीय शिक्षण धोरणाची सुरुवात – ‘सेतू अभ्यासक्रम’ राज्यातील सर्व शाळांमध्ये बंधनकारक! | Setu Curriculum Now Mandatory Statewide!

राष्ट्रीय शिक्षण धोरण २०२० (NEP 2020) लागू होण्याच्या प्रक्रियेला आता महाराष्ट्रात गती मिळत आहे. या धोरणानुसार शालेय शिक्षण व्यवस्था नव्याने रचली जात असून, राज्यात टप्प्याटप्प्याने याची अंमलबजावणी केली जाणार आहे. या प्रक्रियेचा एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे ‘सेतू अभ्यासक्रम’, जो आता राज्यातील सर्व शाळांमध्ये बंधनकारक करण्यात आला आहे.

‘सेतू अभ्यासक्रम’ म्हणजे काय? – मागील संकल्पनांवर आधारलेला अभ्यास
‘सेतू अभ्यासक्रम’ म्हणजे मागील इयत्तांतील महत्त्वाच्या संकल्पनांवर आधारित तयारीचा अभ्यासक्रम. यातून विद्यार्थ्यांना नवीन इयत्तेत शिकल्या जाणाऱ्या विषयांची सुलभ समज मिळते. हा अभ्यासक्रम शैक्षणिक अंतर भरून काढण्यासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा मानला जातो. विशेषतः कोविडनंतरच्या शिक्षणातील तुटी भरून काढण्यासाठी याचा उपयोग होणार आहे.

शालेय शिक्षणाची नवी रचना – वयानुसार वर्गवारी
NEP 2020 अंतर्गत शालेय शिक्षणाचे विभाजन पायाभूत (वय ३-८), पूर्व माध्यमिक (८-११), माध्यमिक (११-१४), आणि उच्च माध्यमिक (१४-१८) अशा वयोगटांनुसार करण्यात आले आहे. यामुळे विद्यार्थ्यांचे शैक्षणिक टप्पे त्यांच्या मानसिक आणि बौद्धिक विकासाशी जुळतील, अशी अपेक्षा आहे.

राज्यशास्त्र व एससीईआरटीच्या मार्गदर्शनाखाली अभ्यासक्रम
सेतू अभ्यासक्रम तयार करताना राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद (SCERT) यांचे मार्गदर्शन घेतले जाणार आहे. हा अभ्यासक्रम तयार करताना विषयतज्ज्ञ, शिक्षक, विभागप्रमुख यांचा समावेश होणार असून, अभ्यासक्रम तयार करताना राज्याच्या स्थानिक शैक्षणिक गरजांनुसार बदल केले जातील.

तीन पटीत पाठ्यपुस्तकांची पडताळणी – दर्जासाठी शिस्तबद्ध प्रक्रिया
पाठ्यपुस्तक तयार झाल्यानंतर तीन टप्प्यांत त्याची तपासणी आणि पडताळणी केली जाणार आहे. ही जबाबदारी SCERT कडे दिली गेली आहे. यानंतर शिक्षण आयुक्तांच्या अध्यक्षतेखालील राज्यस्तरीय समन्वय समिती अंतिम मंजुरी देईल. त्यानंतरच तो अभ्यासक्रम शाळांमध्ये अंमलात आणला जाईल.

अंमलबजावणीसाठी वेळापत्रक ठरलं – २०२८-२९ पूर्वी पूर्ण होणार उद्दिष्ट
सरकारने २०२८-२९ पूर्वीच अभ्यासक्रमाची पूर्ण अंमलबजावणी करण्याचं ठरवलं आहे. त्यासाठी विविध शैक्षणिक विभागांना अधिक प्रयत्नांची आवश्यकता असणार आहे. शिक्षकांचे प्रशिक्षण, विद्यार्थ्यांची तयारी आणि शाळांतील साहित्य याचीही पूर्तता करण्यात येणार आहे.

NCERT पाठ्यपुस्तकांचा वापर – राज्यस्तरीय सुधारणा आवश्यक
या अभ्यासक्रमात NCERT कडून तयार केलेली पाठ्यपुस्तकं वापरली जाणार असून, त्यामध्ये महाराष्ट्राच्या गरजांनुसार आवश्यक ते राज्यस्तरीय बदल केले जातील. यामुळे विद्यार्थ्यांना राष्ट्रीय दर्जाचे शिक्षण मिळेल, आणि ते त्यांच्या स्थानिक परिस्थितीशी देखील सुसंगत असेल.

निष्कर्ष : ‘सेतू अभ्यासक्रम’ म्हणजे शिक्षणातील नवा दुवा
शालेय शिक्षणात सुरू होणाऱ्या ‘सेतू अभ्यासक्रमा’ची अंमलबजावणी ही एक शिस्तबद्ध आणि धोरणात्मक पाऊल आहे. हे केवळ अभ्यासक्रम नव्हे, तर विद्यार्थ्यांच्या भविष्यातील यशाचा पाया आहे. सरकार, शिक्षक, पालक आणि शाळांनी एकत्र येऊन याची अंमलबजावणी यशस्वीपणे पूर्ण केली, तर महाराष्ट्राचं शालेय शिक्षण एक नवा उच्चांक गाठेल, यात शंका नाही.