सोलापूरमध्ये शिक्षणघट! १० वर्षांत २२८ शाळांना कुलूप, १९९२ शिक्षक कमी! | Solapur: Schools Shut, Teachers Cut!

सोलापूर जिल्हा परिषदेच्या शाळांमध्ये एकेकाळी भरगच्च पटसंख्या असलेली अवस्था होती. २०१४-१५ या शैक्षणिक वर्षात सोलापूर झेडपीच्या अंतर्गत ३,००२ शाळा कार्यरत होत्या, ज्यामध्ये तब्बल ११,२९२ शिक्षक कार्यरत होते. मात्र, पुढील दहा वर्षांत चित्र मोठ्या प्रमाणात पालटले. खाजगी इंग्रजी माध्यमाच्या शाळा गावागावांत उभ्या राहिल्या आणि झेडपी शाळांकडे विद्यार्थ्यांची पाठ फिरली. परिणामी, सोलापूर जिल्ह्याच्या २२८ शाळांना पटसंख्येअभावी बंद करावे लागले आणि जवळपास १,९९२ शिक्षक कमी झाले.

२०२५-२६ साठी शिक्षक बदल्यांची तयारी; गुणवत्तेवर भर देणार
नवीन शैक्षणिक वर्ष १६ जूनपासून सुरू होणार असतानाच, सोलापूर जिल्हा परिषदेने शिक्षक बदल्यांची प्रक्रिया सुरू केली आहे. सध्या कार्यरत ४,६०० शिक्षकांची समानीकरणामुळे दुसऱ्या शाळांमध्ये बदली केली जाणार आहे. यासाठी २२ मेपर्यंत तालुकानिहाय माहिती मागवण्यात आली असून, १४ जूनपूर्वी बदल्या पूर्ण होतील. शिक्षक संख्या आणि विद्यार्थ्यांची घटती संख्या लक्षात घेता, नव्या संचमान्यतेत देखील ५६६ शिक्षकांची पदे कमी झाली आहेत.

शिक्षणाचा दर्जा म्हणजेच टिकणारी पटसंख्या: गुणवत्तेवर सरकारचा भर
जिल्ह्यातील प्रत्येक गावात जिल्हा परिषदेची शाळा असली तरी विद्यार्थ्यांची संख्या टिकवण्यासाठी केवळ इमारतींचे अस्तित्व पुरेसे नाही. गुणवत्तेच्या जोरावरच विद्यार्थ्यांची निष्ठा राखली जाऊ शकते. अनेक झेडपी शाळांनी दर्जेदार शिक्षण देऊन पटसंख्या टिकवली आहे. त्यामुळे प्रशासनाने आगामी काळात शिक्षणाच्या दर्जात कोणतीही तडजोड न करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

सोलापूर झेडपीला नवी शिक्षक भरती नाही; सध्याची ९५% पदे भरलेली
राज्य शासनाने दिलेल्या मार्गदर्शक तत्वांनुसार, रिक्त पदांपैकी केवळ ८०% पदे भरता येतात. परंतु सोलापूर जिल्हा परिषदेतील शिक्षकांची जवळपास ९५% पदे आधीच भरलेली असल्याने चालू भरती प्रक्रियेत झेडपीला एकही नवीन शिक्षक मिळणार नाही. ही बाब अधिकाऱ्यांनी स्पष्ट केली असून त्यामुळे सध्याच्या शिक्षकांवर अधिक जबाबदारी येणार आहे.

झेडपी शाळांची बदलती संख्या: एक दशकात मोठी घसरण
२०१४-१५ मध्ये ३,००२ शाळा असलेल्या जिल्ह्यात २०२४-२५ मध्ये शाळांची संख्या २,७६४ वर आली आहे. एकूण शिक्षक संख्या ११,२९२ वरून ९,३०० वर घसरली आहे. म्हणजेच १० वर्षांत १,९९२ शिक्षकांच्या जागा नष्ट झाल्या आहेत. ही केवळ संख्या नव्हे, तर शिक्षण व्यवस्थेतील गळतीचे चिंताजनक चित्र दर्शवणारा संकेत आहे.

नवीन उद्दिष्ट: साडेनऊ हजार विद्यार्थ्यांची पटसंख्या वाढवण्याचा संकल्प
जिल्हा परिषदेने आता पटसंख्या वाढीसाठी सुमारे ९,५०० विद्यार्थ्यांची वाढ करण्याचे उद्दिष्ट शिक्षकांपुढे ठेवले आहे. यासाठी खास मोहिमा राबवण्यात येणार असून, पालकांना शासकीय शाळांचे फायदे पटवून देण्यात येणार आहेत. डिजिटल शिक्षण, गुणवत्तापूर्ण अध्यापन, आणि स्पर्धात्मक उपक्रमांतून पुन्हा विद्यार्थ्यांना आकर्षित करण्याचा प्रयत्न होणार आहे.

शिक्षकांना नवा आत्मविश्वास आणि जबाबदारी
शिक्षकांची संख्या कमी होत असल्याने, उरलेल्या शिक्षकांवर आता अधिक जबाबदारी येणार आहे. त्यांना केवळ अध्यापनच नाही, तर शाळेचे संपूर्ण व्यवस्थापन, गुणवत्तेची जबाबदारी आणि विद्यार्थ्यांचे मनोबल उंचावण्याचे कार्यही करावे लागणार आहे. अशा वेळी शिक्षकांनी नवीन काळात आपल्या भूमिकेचे महत्त्व ओळखून प्रयत्नांची पराकाष्ठा करणे गरजेचे ठरणार आहे.

निष्कर्ष: झेडपी शाळांसमोरचा हा इशारा, वेळेत पावले उचलणे आवश्यक
सोलापूर जिल्ह्यातील झेडपी शाळांची स्थिती ही संपूर्ण राज्यातील शासकीय शाळांसाठी एक धोक्याची घंटा आहे. गुणवत्तेवर भर देऊन, गावागावांत पुन्हा विद्यार्थ्यांचा विश्वास निर्माण करणे हेच आता एकमेव उत्तर आहे. अन्यथा, पुढील काही वर्षांत आणखी शाळा बंद होण्याची शक्यता नाकारता येणार नाही. प्रशासन, शिक्षक आणि पालक यांनी आता एकत्र येऊन शाळांना टिकवण्यासाठी प्रयत्नांची गरज आहे.