IIT मुंबई ने केले रेल्वेच्या वेळापत्रकाचे स्मार्ट सोल्यूशन!

रेल्वेच्या लांब पल्ल्याच्या गाड्यांचे वेळापत्रक अधिक प्रभावी आणि सुटसुटीत करण्यासाठी IIT मुंबईने ‘हायरार्किकल अॅग्लोमरेटिव्ह क्लस्टरिंग’ (HAC) तंत्रज्ञान विकसित केले आहे.

भारतीय रेल्वेच्या उपनगरी आणि लांब पल्ल्याच्या गाड्यांचे वेळापत्रक अनेकदा विस्कळीत होते. यावर उपाय म्हणून IIT मुंबईने नव्या पद्धतीचा वापर केला आहे. आठवड्यातून एक-दोन वेळाच धावणाऱ्या गाड्यांचे समूह नियोजन (क्लस्टरिंग) करून, त्यांचे वेळापत्रक अधिक व्यवस्थित करण्याचा हा प्रयत्न आहे.

भारतीय रेल्वे जगातील चौथ्या क्रमांकाचे मोठे रेल्वे जाळे आहे. सध्या १३,१५० लांब पल्ल्याच्या गाड्यांचे नियोजन करणे मोठे आव्हान ठरत आहे. दिवसाआड धावणाऱ्या गाड्यांचे वेळापत्रक सहज आखले जाऊ शकते, मात्र आठवड्यातून एक-दोन वेळा धावणाऱ्या गाड्यांचे नियोजन अधिक जटिल ठरते.

या समस्येवर तोडगा काढण्यासाठी संशोधकांनी ‘डेझिलिंग’ किंवा ‘नैमित्तिकता’ नावाची नवीन संकल्पना विकसित केली आहे, ज्यामुळे रेल्वेचे वेळापत्रक अधिक सोपे आणि प्रभावी होईल.